Een Proeflapje Breien – Stekenverhouding Berekenen Voor Beginners

Proeflapjes, daar waagde ik me echt niet aan toen nog niet zoveel ervaring had met breien. Nadat ik had geleerd hoe ik steken moest breien, begon ik gewoon aan een patroon. Dat proeflapje leek me maar ingewikkeld! 

Inmiddels brei ik vrijwel altijd een proeflapje, niet omdat het altijd moet, maar omdat ik dan een inschatting kan maken van hoe mijn breiwerk gaat worden. Zonde om uren te besteden aan breiwerk dat uiteindelijk niet naar je zin is toch! Ik ga je alles uitleggen over proeflapjes, hoe je ze moet maken, wanneer het niet hoeft, en hoe je de stekenverhouding moet meten. 

Waarom Een Proeflapje Breien?

Breien duurt al lang genoeg toch, en dan ook nog eens tijd besteden aan het breien van een proeflapje? Het is niet altijd nodig, voor een sjaal sla ik meestal over. Voor kledingstukken die moeten passen is het eigenlijk altijd nodig om een proeflapje te breien. Ik ga je uitleggen hoe en waarom. 

Een proeflapje breien doe je om de stekenverhouding te berekenen, om het gebreide materiaal te voelen en om te oefenen met een stekenpatroon. Een goed proeflapje om de stekenverhouding precies te berekenen is 15 cm breed, maar dit is niet altijd nodig. 

Een Proeflapje Breien Voor De Stekenverhouding

In alle (goede) breipatronen staat een stekenverhouding van het breiwerk. Dit wordt aangegeven in het aantal steken naast elkaar per 10 cm en het aantal steken boven elkaar per 10 cm. 

De ontwerper heeft met een bepaald garen met een bepaalde maat breinaald dit breiwerk gemaakt. Als jij dezelfde uitkomst wil als de ontwerper, moet je dus weten of jouw stekenverhouding overeenkomt met de ontwerper. Zelfs al gebruik je exact hetzelfde breigaren en dezelfde maat breinaalden als de ontwerper, dan krijg jij misschien een andere stekenverhouding!

Wat Heeft Invloed Op De Stekenverhouding?

Er zijn een heleboel dingen die invloed kunnen hebben op jouw unieke gebreide stekenverhouding. In deze lijst ongeveer op volgorde van belangrijkheid:

• De dikte van je breinaalden
• De dikte van je breigaren
• Je draadspanning (afhankelijk van de tijd van de dag en je gemoedstoestand!)
• De gebruikte techniek (plat breien, rondbreien, magic loop, sokkennaalden)
• Jouw brei stijl (Engels, continentaal, portugees, oost-europees, anders?)
• Het materiaal van je breigaren
• Het materiaal van je breinaalden
• De draaiing van je breigaren
• Het soort breinaalden (rechte, rondbreinaalden, sokkennaald)
• De lengte van de breinaalden

Ik ga niet alles uitgebreid uitleggen, want dan zou dit een boek worden! Het is belangrijk om te weten dat jouw stekenverhouding uniek is. Stekenverhouding moet je altijd meten als het van belang is voor jouw breiwerk. Hieronder leg ik precies uit hoe je dit moet doen.

Om Het Gebreide Materiaal Te Voelen

Een proeflapje is heel belangrijk om de stekenverhouding te berekenen, maar ook om te kijken hoe je breisel eruitziet en aanvoelt. Soms klopt de stekenverhouding, maar voelt het breisel te ‘gaterig’, dun en slapjes. Of het omgekeerde, heel stug en niet zo elastisch. Doe vooral ook de wapper-test, hou je lapje aan de rand vast en wapper een beetje. Is het een soepel golvend stofje of is het net een stuk dik papier? In het engels noemen ze dit fenomeen ‘drape’, laten we het maar de mate-van-wapperigheid noemen! Heel belangrijk als je een los vallend kledingstuk gaat maken bijvoorbeeld. Je kan zo een beetje inschatten hoe het om je lichaam zal gaan vallen. 

Om Te Oefenen Met Een Stekenpatroon

In je proeflapje kan je ook technieken oefenen die in het patroon staan. Soms komt het voor dat er een steek in een patroon staat die jij helemaal niet fijn blijkt te vinden om te doen (kabels van 10 steken breed iemand?). Als deze steek heel vaak voorkomt in het patroon, wordt het een worsteling om het project af te krijgen. Breien zou leuk en ontspannend moeten zijn!

Wanneer Hoef Je Geen Proeflapje Te Maken?

Er zijn maar weinig gevallen waarbij ik geen proeflapje maak, al is het maar een heel kleintje. Voor grote kledingstukken als een trui is het vanzelfsprekend, dan is een proeflapje echt nodig als je wil dat de trui gaat passen. 

Een Mate-Van-Wapperigheid Proeflapje

Voor een sjaal of polswarmers zou ik een klein proeflapje maken om een indruk te krijgen van het materiaal dat ik ga krijgen (de mate-van-wapperigheid!). Zo kwam ik erachter dat ik mijn patronen voor polswarmers en een muts niet op 5 mm breinaalden moest breien, maar op 4,5 mm. Het materiaal was te wapperig en gaterig en niet lekker warm en dik. Ik was zo’n soort proeflapje niet, omdat ik inmiddels weet hoe wassen een bepaalde wolsoort beïnvloed qua gevoel. Als je dat niet weet kan je toch beter wel even wassen of even met het stoomstrijkijzer boven het proeflapje stomen om de steken soepel te maken, dat geeft ook een goede indruk. 

Wat Wil Je Voor Breiwerk?

Denk goed aan wat je wil bereiken met je breiwerk; Moet het perfect passen of is ongeveer goed genoeg? Moet het warm en dik zijn of juist luchtig en losjes? Dit kan je een richting geven in het kiezen van breinaalden voor jouw proeflapje. 

Mijn instructie hieronder is voor als jouw breiwerk echt perfect moet passen. Vaak is het aantal steken naast elkaar meer van belang dan het aantal steken boven elkaar. Brei dan gewoon een korter proeflapje! 

Complete Uitleg – Hoe Moet Je Een Proeflapje Breien?

Steken Opzetten

Al eens eerder een proeflapje gebreid en kwam je erachter dat de stekenverhouding achteraf toch niet klopte? Dat was waarschijnlijk omdat je je proeflapje te klein had gemaakt! 

In een patroon staat vaak de stekenverhouding aangegeven voor 10 cm. Toch is het beter om een proeflapje te breien dat groter is dan 10 cm. 

Zet een aantal steken op voor een proeflapje van ongeveer 15 cm breed. Hoe breder je lapje, hoe nauwkeuriger de meting van de stekenverhouding zal zijn. Voor truien die perfect moeten passen is dit noodzakelijk. Als je er een halve steek per 10 cm naast zit, kan dat een paar cm in omtrek schelen. Als je geen idee hebt hoeveel steken je nodig hebt voor een proeflapje van 15 cm, kijk dan eens in deze tabel om een indruk te krijgen:

Tabel: Aantal steken opzetten voor een proeflapje van 15 cm breed per draaddikte:

Met Welke Steek Brei Je Een Proeflapje?

De meeste patronen geven een stekenverhouding aan in tricotsteek. Dit kan zelfs zo zijn als het uiteindelijke breiwerk in een ander stekenpatroon gemaakt is. Volg altijd de instructies zoals ze in het patroon staan. Heel soms moet je wel een proeflapje breien in een ander stekenpatroon. 

Als je het proeflapje wel in tricotsteek moet breien, maar er worden steken gebruikt in het patroon die je nog nooit gedaan hebt, brei dan een extra groot proeflapje zodat je aan de bovenkant nog even kan oefenen met de gebruikte steken. 

Het Beste Patroon Voor Een Proeflapje Breien

Je kan natuurlijk gewoon simpelweg een tricotsteek proeflapje breien en dat doe ik soms ook als ik geen zin heb om na te denken. Maar er is wel een manier om proeflapjes te breien die eigenlijk beter is. Het nadeel van tricotsteek is natuurlijk dat het omkrult aan de randen, en dit kan je meting wat lastiger maken of soms zelfs beïnvloeden. Het beste proeflapje heeft een rand van ribbelsteek (of gerstekorrel mag ook) rondom. Op die manier blijft het proeflapje mooi plat liggen tijdens het meten. Dit haalt wel wat breedte van je proeflapje af, dus zet voor de zekerheid maar een paar extra steken op. Een ander trucje dat heel handig is, is om met een aantal averechte steken aan te geven welke maat breinaald je hebt gebruikt voor dat lapje. Het is natuurlijk niet per se nodig als je dit te ingewikkeld vind!

Maat Aangeven In Je Proeflapje (Optioneel)

Stel dat je aan het breien bent met breinaalden van 5 mm, dan maak je op de 3e naald van je tricotsteek 1 rechte steek en daarna 5 averechte steken aan het begin van je stuk tricotsteek. 

Als ik met naald 3,75 mm brei, dan doe ik op de 3e naald 3 averechte bultjes en op de 5e naald maak ik 3 bultjes (ieder bultje staat voor een kwart). 

Klinkt ingewikkeld hè, maar op deze foto kan je het zien en dan is het hopelijk duidelijker! In het patroon hieronder staat het nog een keer uitgelegd, als je ermee bezig bent is het best logisch.

Het Patroon Voor Een Proeflapje

Zet het aantal steken op dat je nodig hebt voor een 15 cm breed breiwerk.

Brei 4 naalden recht (ribbelsteek).

Naald 5 / Goede kant: brei de hele naald recht.

Naald 6 / Verkeerde kant: brei 4 steken recht, brei averecht tot de laatste 4 steken, brei 4 steken recht.

Naald 7 / MAAT AANGEVEN: brei 5 steken recht, brei het aantal steken averecht dat overeenkomt met jouw breinaald, brei de rest van de naald recht.

Naald 8 / Verkeerde kant: brei 4 steken recht, brei averecht tot de laatste 4 steken, brei 4 steken recht.

Naald 9 / MAAT AANGEVEN VAN DECIMALEN: brei 5 steken recht, 

Brei 1 steek averecht voor ,25

Brei 2 steken averecht voor ,5

Brei 3 steken averecht voor ,75

Brei de rest van de naald recht. 

Blijf je proeflapje breien in tricotsteek met een rand van 4 steken ribbelsteek aan beide zijden. Je kan een stekenmarkeerder gebruiken als je dat makkelijk vindt. 

Als je stuk tricotsteek ongeveer 12 cm hoog is, kan je weer 4 naalden recht breien om een ribbelsteek te krijgen aan de bovenkant. 

Kant het breiwerk af. 

Afwerken Van Het Proeflapje

Wat echt heel erg belangrijk is, is om je proeflapje te wassen en blocken zoals je ook gaat doen met je uiteindelijke breiwerk. Dit heeft vaak veel invloed op de stekenverhouding. Ik leg mijn proeflapje van wol meestal in een lauw sopje met wat wolwasmiddel. Een kwartiertje laten liggen, voorzichtig uitspoelen en water eruit drukken tegen de rand van het teiltje of wasbak. Daarna je proeflapje goed ondersteunen en netjes op een handdoek leggen. Rol de handdoek op en ga erop staan (ja echt!). Er komt enorm veel water uit en dat scheelt weer in de droogtijd. Leg je proeflapje op een droge handdoek op de grond en leg het mooi recht neer, niet te veel uitrekken. Je kan het lapje ook met spelden opspelden, ik gebruik hiervoor een puzzelmat bedoeld voor kinderen, werkt al zeker 10 jaar perfect! 

Ga je een proeflapje breien van synthetisch garen of katoen, dan is het opspelden niet nodig. Even wassen en plat laten drogen zodat er geen vouw in komt van het wasrek. 

Hoe Bereken Je De Stekenverhouding?

Als je proeflapje helemaal droog is geworden kan je gaan meten en rekenen. Je gebruikt hiervoor spelden en een liniaal, een rekenmachine en eventueel pen en papier voor notities.

Steken Naast Elkaar

Als eerste meten we het aantal steken naast elkaar. Meten doe je niet vanaf de rand van het breiwerk, het formaat van de steken is daar net iets anders. Ga altijd 2 of 3 steken naar het midden en steek een speld dwars door een kolom van 2 of 3 steken (net naast de V’tjes) heen; van boven naar beneden dus. Doe hetzelfde aan de andere kant. Zorg dat je proeflapje netjes vlak op tafel ligt en meet de afstand tussen de spelden. 

Schrijf het aantal cm op. 

Nu kan je gaan tellen hoeveel steken (V’tjes) er tussen de spelden zitten, let op dat je de steken waar de speld in zit niet meetelt! Raak bij het tellen iedere steek aan met de punt van een breinaald of iets anders, dat scheelt vergissingen! Schrijf dit getal ook op. 

Deel het aantal steken door het aantal cm en je hebt de hoeveelheid steken per cm. Doe dit getal x 10 om de stekenverhouding voor 10 cm te krijgen. Rond af op halve steken.

Voorbeeld:

Tussen de spelden meet ik 11,3 cm.

Ik tel 28 steken tussen de spelden.

28 / 11,3 = 2,48 steken per cm

2,48 x 10 = 24,8 = 25 steken per 10 cm

Steken Boven Elkaar

Voor de steken boven elkaar doe je eigenlijk bijna hetzelfde. Je kiest een kolom mooi in het midden van je proeflapje. Steek een speld dwars door een steek bovenaan de kolom. Ook hier weer niet te dicht bij de rand. Onderaan dezelfde kolom steken steek je weer een speld dwars door een steek. Nu van links naar rechts. Meet de afstand tussen de spelden, schrijf dit getal op. 

Tel het aantal steken boven elkaar tussen de spelden, tel de steken met de spelden erin niet mee. 

Deel het aantal steken door het aantal cm. Nu heb je het aantal steken boven elkaar per cm. Doe dit getal x 10 om het aantal steken per 10 cm te krijgen. Rond af op halve steken.

Filmpje Proeflapje Breien

In dit filmpje op mijn YouTube kanaal laat ik stap voor stap zien hoe je een proeflapje moet maken en hoe je de stekenverhouding moet berekenen.

Je Gebreide Proeflapje Klopt Niet

Je hebt alles perfect gedaan, uren besteed aan je proeflapje breien, en nu klopt het niet! Heel frustrerend kan dat zijn. Met ervaring kan je vaak beter inschatten welke maat breinaald je ongeveer nodig gaat hebben voor een bepaalde stekenverhouding. Als je geen ervaring hebt, begin je gewoon met de maat die de ontwerper van het breipatroon aangeeft. Als je proeflapje niet klopt, zit er niets anders op dan er nog een te breien met andere breinaalden.

Je Gebreide Proeflapje Is Te Groot

Als je proeflapje te groot is, heb je minder steken per 10 cm dan aangegeven wordt in het breipatroon. Je zal dus met een dunnere maat breinaald opnieuw moeten proberen. Hoeveel dunner dat ligt eraan hoever je ernaast zit. Er zijn geen vaste regels voor. Ik probeer meestal een halve mm dunner en kijk hoe ik dan uitkom. 

Je Gebreide Proeflapje Is Te Klein

Als je proeflapje te klein is, heb je meer steken per 10 cm dan aangegeven wordt in het breipatroon. Je zal met een dikkere maat breinaald opnieuw moeten proberen. 

Je Proeflapje Hergebruiken

Veel breisters vinden het zonde van het dure breigaren om er een proeflapje van te breien! Logisch natuurlijk, maar je kan het garen gewoon gebruiken voor je breiproject als dat nodig is. Haal het proeflapje uit en zorg dat de ergste kreukels uit het garen gaan door het garen wat te stomen met een stoomstrijkbout. Nu wikkel je er een balletje van en kan je je garen gewoon weer gebruiken!

Je kan er ook voor kiezen om je proeflapje te bewaren op een speciaal hiervoor uitgekozen plekje. Het kan heel nuttig zijn om zo’n collectie proeflapjes te hebben als blijkt dat je over 2 jaar weer een trui wilt breien met hetzelfde garen omdat het zo heerlijk zacht is en zo mooi blijft met wassen. Je hebt dan al een proeflapje met belangrijke informatie voor je volgende breiwerk. 

Proeflapje Voor Rondbreien

Voor rondbreien moet je eigenlijk een rond proeflapje breien! Dit is natuurlijk extra werk, maar ik heb er een handig trucje voor. In deze blog post lees je er alles over. 

Ik hoop dat je het nu aandurft om een proeflapje te gaan breien, je uiteindelijke breiwerk zal er zeker beter van worden! 

Als je nog meer handige dingen wil weten om beter te kunnen breien, download dan mijn Ebook met 12 handige breitips.

Heel veel breiplezier!